Actuele gegevens kunnen onnodige kosten in het beslagproces voorkomen

SNG wil bijdrage leveren aan meer inzicht in schuldenproblematiek

Beeld: ©Loonaangifteketen
Merijn Windemuller, SNG

Auteur: Diana Bom

In deze serie interviews praten Ronald Netten en Diana Bom van het project eerder aanleveren loonaangifte met de leverancier en afnemers van loon-, pensioen- en uitkeringsgegevens in de Loonaangifteketen. Onderwerpen van gesprek zijn het belang, de toepassing en de mogelijkheden van actuele gegevens uit de loonaangifte. In dit interview aandacht voor de Stichting Netwerk Gerechtsdeurwaarders (SNG) als belangrijke en grote afnemer/gebruiker van de gegevens. Directeur Merijn Windemuller, tevens mede-initiator van Schuldenwijzer.nl, spreekt gepassioneerd over zijn werk en de noodzaak van actuele gegevens voor de deurwaardersbranche.

Lever die loonaangifte eerder aan, dan beschikken deurwaarders over actuele gegevens waardoor efficiënt en effectief gehandeld kan worden. Onnodige kosten waar niemand op zit te wachten worden daarmee voorkomen

Schuldenwijzer.nl, wat houdt dit initiatief in?

“Schuldenwijzer.nl is een platform dat burgers met schulden een eenvoudig, beveiligd en online inzicht geeft van de eigen schulden en daarbij horende informatie. SNG is sinds 2018 mede-initiator van dit platform. Via www.schuldenwijzer.nl kan de burger met DigiD inzicht krijgen in zijn eigen schuldenlast en dit delen met andere partijen zoals schuldhulpverleners, waardoor hulp bij schulden efficiënter kan verlopen. Het platform en de toegang tot de schuldeninformatie voldoen vanzelfsprekend aan de bestaande wet- en regelgeving zoals de AVG. Het is inmiddels een bestaande voorziening. Sinds 20 juni 2019 is als eerste stap de beslaginformatie uit het Digitaal Beslagregister beschikbaar voor burgers. Sindsdien hebben ruim 4.000 burgers ingelogd in Schuldenwijzer. Momenteel zijn we met de volgende fase bezig waarin alle informatie uit het ambtelijke traject bij gerechtsdeurwaarders beschikbaar komt. Tegelijkertijd zijn we met meerdere overheidsinstanties in gesprek om ook hun vorderingen toe te voegen in Schuldenwijzer.

Schuldenwijzer is weliswaar geïnitieerd vanuit SNG, het is een maatschappelijke oplossing voor een maatschappelijk probleem. Zo zal Schuldenwijzer dit jaar worden ondergebracht in een afzonderlijke stichting waarbij alle partijen die informatie aanleveren betrokken zullen worden in de governancestructuur. Ook steunen meerdere bedrijven dit initiatief zoals een groot telecommunicatiebedrijf die een belangrijke sponsor is."

We moeten onnodige kosten voor werkgevers voorkomen en zorgen dat burgers niet meer in situaties met problematische schulden terechtkomen

Beeld: ©Loonaangifteketen

Je bent directeur van SNG, kun je daar wat meer over vertellen?

“Sinds 2009 ben ik directeur van SNG (Stichting Netwerk Gerechtsdeurwaarders). SNG is opgericht in 1995 door de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG). SNG initieert en faciliteert beveiligde elektronische communicatie tussen gerechtsdeurwaarders, organisaties in het publieke domein en derden. Als SNG zien we het als onze maatschappelijke taak en verantwoordelijkheid om inzichtelijk te maken wat de schulden zijn en waar ze ontstaan. Niemand heeft het totaaloverzicht over hoeveel schulden mensen hebben. Niet bij welke instanties en niet wat de totale schuldenlast is. Die problematiek is reusachtig. Dat is dramatisch! Door meer inzicht te geven is duidelijk waar wat aan gedaan moet worden. Daarom zijn we in samenwerking met de beroepsorganisatie KBvG Schuldenwijzer gestart. Iedere stap die het inzicht doet verbeteren, zoals de actuele gegevens in de Loonaangifteketen, is daarom van belang. Actuele gegevens kunnen schulden niet voorkomen, maar ze kunnen er wel voor zorgen dat deurwaarders efficient en effectief kunnen handelen, zodat de kosten in het beslagproces niet stijgen en moeten worden doorberekend."

Niemand weet hoeveel schulden mensen hebben. Ook niet waar en hoeveel. Ook niet of en door wie misschien al beslag is gelegd. Die problematiek is reusachtig. Dat is dramatisch! 

Wat ontvang je en lever je aan gegevens?

“Gerechtsdeurwaarders en deurwaarders van lokale overheden, deelnemers van SNG, kunnen via SNG beschikken over informatie uit de Polisadministratie die de inkomstenverhouding van een burger betreft. Onze deelnemers kunnen zien of er sprake is van een inkomstenverhouding, bij wie en wat het bijbehorende adres is. Die informatie is nodig voor het starten met een beslagproces. Dat proces begint met een dagvaarding, de schriftelijke oproep aan iemand om voor het gerecht te verschijnen. De aanleiding is bijvoorbeeld een veronderstelde schuld. Is het zo dat er een vonnis volgt (gerechtelijke uitspraak) en de schuld aan de schuldeiser moet worden terugbetaald, dan start het zogenaamde executietraject. Bij lokale overheden gaat het niet om een dagvaarding en een vonnis maar om een dwangbevel. Een deurwaarder kan dan, als aan alle eisen is voldaan, namens de schuldeiser dwangmaatregelen uitvoeren, zoals het leggen van beslag op loon of uitkering.”

Gegevensset beperkt

“De gegevensset waarover onze deelnemers via de Polisadministratie kunnen beschikken is beperkt: weliswaar zien ze of er een inkomstenverhouding is, bij wie en op welk adres, maar ze kunnen bijvoorbeeld niet de hoogte van de inkomstenverhouding zien. Dat is ooit zo besloten. Daarom hebben zij naast de gegevens uit de Polisadministratie aanvullende gegevens nodig.”

Beeld: ©Loonaangifteketen

Wat wordt met de Polisgegevens gedaan?

“Onze deelnemers kunnen na het ontvangen van de Polisgegevens een elektronisch verzoek(eVOI) indienen bij werkgevers en uitkerende instanties om aanvullende informatie. Mits deze organisaties zijn aangesloten bij SNG natuurlijk. Inmiddels zijn dat circa 90 organisaties variërend van grote werkgevers tot gemeentelijke sociale diensten. Dat gaat allemaal system-to-system. Bij inkomstenverstrekkers die geen gebruik maken van de eVOI-service gebeurt dat nog per post. Dit verzoek betreft natuurlijk in de eerste plaats het feit of de betreffende schuldenaar nog bij de werkgever in dienst is. Of, in een ander geval, hij inderdaad een uitkering ontvangt. Daarna is het belangrijk te weten: wat is dan de hoogte daarvan?  En wordt er verrekening (in het geval van uitkeringen) op toegepast of is al op de inkomsten beslag gelegd? Hebben deurwaarders die informatie dan kan daarna het beslag worden gelegd. De werkgevers hebben overigens de verplichting om deurwaarders de gewenste informatie te verstrekken. Je snapt dat de kosten kunnen oplopen bij meerdere werknemers die in een beslagproces terecht komen.”

Weten werkgevers wat de verborgen kosten in het beslagproces zijn? En hoe deze kunnen worden voorkomen of verminderd?

Wat zie jij als belang van actuele gegevens uit de loonaangifte?

“Na het voorgaande zal duidelijk zijn: hoe eerder de deurwaarder weet of het zin heeft om beslag te leggen, dus hoe actueler de gegevens zijn, des te minder onnodige kosten worden gemaakt. Voorbeelden van onnodige kosten: van een werkgever onnodig tijd vragen om de informatie te verschaffen als de werknemer daar al niet meer werkt of onnodig beslag leggen. Bij sommige werkgevers werken meerdere werknemers met schulden. Informatievoorziening kost tijd en dus geld voor de werkgever. Maar een voorbeeld zijn ook de kosten van een deurwaarder die een beslagproces start om beslag te leggen op het loon of de uitkering van iemand waarvan de hoogte zo laag is dat het niet opweegt tegen de kosten die de deurwaarder maakt, of waarvan het adres niet meer klopt. Al deze administratieve lasten zijn verborgen kosten. Er lijkt bij werkgevers weinig inzicht te bestaan in de werkelijke kosten die ontstaan in het hele beslagproces. Door eerder aan te leveren kunnen werkgevers zelf eigen kosten (ziekmeldingen door schulden, vermindering productiviteit, uitvragen deurwaarders beantwoorden) zoveel mogelijk voorkomen.“

Wat zou je willen zeggen tegen bedrijven die nog niet binnen de gewenste termijn aanleveren?

“Ik zou ze vooral een vraag willen stellen. Weten zij wat de verborgen kosten zijn waar ze in het hele beslagproces mee worden geconfronteerd? En weten zij ook wat eerder aanleveren van de loonaangiften kan bijdragen aan het voorkomen of verminderen van die kosten?

Wij hebben een berekening op basis van beschikbare cijfers gemaakt en komen tot een inschatting dat werknemers met schulden, de werkgevers in Nederland op jaarbasis zo’n 5 miljard euro kosten.

Een werknemer met schulden kost de werkgever volgens het Nibud 13.000 euro per jaar. 1,4 miljoen huishoudens in Nederland heeft problematische schulden of zit daar tegenaan. De gemiddelde schuld van mensen die zich bij de schuldhulpverlening melden is ruim 40.000 euro. Dat is toch eigenlijk onbestaanbaar in een land als Nederland? Daar moeten wij gezamenlijk verantwoordelijkheid voor nemen. Met Schuldenwijzer geven wij daar een concrete inhoud aan. Het wordt daarmee ook mogelijk om eerder signalen te geven aan werkgevers en uitkerende instanties waar het gaat om schulden en om te kijken naar oplossingen voor kwetsbare burgers.

Daarnaast is het eerder aanleveren van de loonaangifte voor alle betrokkenen essentieel. Deurwaarders beschikken dan over actuele gegevens waardoor efficiënt en effectief gehandeld kan worden. Onnodige kosten waar niemand op zit te wachten worden daarmee voorkomen.”

Als je even hardop zou dromen: stel dat zulke actuele gegevens uit de loonaangifte, zoals we nu vragen, structureel en massaal beschikbaar zouden zijn. Voor alle of bijna alle burgers van Nederland. Wat zou dat kunnen betekenen? Voor jouw organisatie? En voor alle klanten die je daarmee zou kunnen bedienen?

“Dat is van evident belang natuurlijk. Dan hoeven we alleen die aanvullende informatie op te vragen die we nodig hebben op basis van de huidige gegevensset uit de Polisadministratie. Ik zei het al eerder: we moeten onnodige kosten voorkomen en ook zorgen dat burgers niet meer in situaties met problematische schulden terechtkomen. Dat klinkt misschien gek om als deurwaardersbranche te zeggen, maar dat is het standpunt van Schuldenwijzer. Niemand is gebaat bij problematische schulden, ook deurwaarders niet. Schuldenwijzer is de eerste stap in de oplossing van de problematische schulden. Met Schuldenwijzer heeft de burger, veelal werknemer, een veilig, eenvoudig inzicht in zijn schulden waarmee de stap naar een oplossing is gezet.

Schuldenwijzer wil een belangrijke rol vervullen in het inzichtelijk maken van schulden, zodat ook duidelijk is waar wat aan gedaan moet worden. Inzicht leidt tot focus en beslissingen. Dan is het van: daar zit het probleem, daar moet wat aan worden gedaan. We moeten situaties à la Lost boys voorkomen (een documentaire over een vicieuze cirkel van hulpverleningstrajecten, wantrouwen, nieuwe incidenten en gevangenschap van jongeren die er niet meer uit lijken te komen, red.).

Schulden zullen altijd bestaan en een effectieve handhaving blijft.”