Om een goed advies te kunnen geven en een hypotheek te kunnen verstrekken die een klant kan betalen is het van belang dat je van de juiste én actuele gegevens uit gaat
‘HANDIG!’ heeft tot doel om met data uit betrouwbare bronnen het hypotheekproces drastisch te vereenvoudigen
Auteur: Diana Bom
In deze serie interviews praten Ronald Netten en Diana Bom van het project eerder aanleveren loonaangifte met de leverancier en afnemers van loon-, pensioen- en uitkeringsgegevens in de Loonaangifteketen. Onderwerpen van gesprek zijn het belang, de toepassing en de mogelijkheden van actuele gegevens uit de loonaangifte. Wat is het belang van juiste en actuele gegevens voor de hypotheekbranche? Daarover vertelt Chris van Winden, director bij IG&H Consulting en nauw betrokken bij ‘HANDIG!’, een gezamenlijk initiatief vanuit de hypotheekbranche.
Als een consument al de zekerheid van een hypotheek op zak zou hebben zou hij minder risico lopen. En geen rare sprongen hoeven uit te halen.
Kun je wat meer over ‘HANDIG!’ vertellen?
‘’HANDIG! staat voor Hypotheek Aanvraag Na Digitaal Inwinnen Gegevens. Het doel van het initiatief is een volledig digitaal aanvraagproces van een hypotheek. Het bepalen van het inkomen op basis van het UWV-Verzekeringsbericht, genoemd Inkomensbepaling Loondienst (IBL), is daar een belangrijk onderdeel van. Daarbij overhandigt een aanvrager van een hypotheek een download van zijn UWV-Verzekeringsbericht in plaats van een werkgeversverklaring aan de hypotheekadviseur. We willen het hypotheekproces drastisch vereenvoudigen door het gebruik van data uit betrouwbare bronnen.”
Hoe kwamen jullie zo tot dit initiatief?
“Wij hebben veel klanten in de hypotheekbranche en zagen op een gegeven moment dat het best wel een lange tijd duurt voordat iemand duidelijkheid heeft over wat voor hypotheek hij kan krijgen. Dat komt omdat er in het huidige proces allerlei documenten moeten worden aangeleverd. De werkgeversverklaring is er daar een van, maar denk ook aan een loonstrook, een pensioenoverzicht, taxatierapport, allerlei documenten. Je kunt je voorstellen dat daardoor het proces enorm wordt vertraagd. De consument moet eerst alle documenten gaan verzamelen en vervolgens moeten die nog eens door een adviseur verwerkt worden in zijn advies en dan kan het naar een hypotheekverstrekker die op basis van die documenten moet bepalen: hoeveel hypotheek kan ik deze persoon nu daadwerkelijk verstrekken? Dus dat heeft ons toen op idee gebracht; waarom maken wij niet gebruik van digitale informatie rechtstreeks uit de bron? Als je dan gaat kijken, dan is met name bij de overheid al heel veel van wat je nodig hebt voor een hypotheek aanwezig. Dat is het idee geweest voor HANDIG!. Het doel is namelijk de gegevens rechtstreeks uit de bron ophalen. De eerste stap die we gezet hebben is om inkomen op uniforme wijze met een authenticiteitsstempel van UWV digitaal aan te leveren. Inkomen is immers een van de belangrijke factoren voor een hypotheekaanvraag naast de waarde van het onderpand en dat soort zaken. Uiteindelijk is ons doel om alle benodigde informatie voor een hypotheek digitaal aan te leveren.”
Al 21.000 hypotheekaanvragen tot nu toe met IBL en we zien een exponentiële stijging
Dus een werkgeversverklaring is niet meer nodig?
“Al 22 hypotheekverstrekkers werken met de IBL. Zij vertegenwoordigen samen zeker 85% van de markt. Daarnaast heeft de belangrijke marktpartij NHG het gebruik van IBL in haar Voorwaarden & Normen opgenomen en komen dus ook alle hypotheekaanvragen met Nationale Hypotheek Garantie vanuit deze hypotheekverstrekkers in aanmerking voor gebruik van IBL. We kunnen dus van een landelijke dekking spreken. De klant hoeft bij hen geen werkgeversverklaring meer aan te leveren. In plaats daarvan beoordelen hypotheekadviseur- en verstrekker de aanvraag op basis van het aangeleverde UWV-Verzekeringsbericht. Dat heeft voor de consument voordelen. Het betekent veel gemak en tijdwinst. Vroeger moest een klant eerst naar de administratie van zijn werkgever, met de werkgeversverklaring naar de hypotheekadviseur, die keek er eens naar: ‘ja, maar dit is niet ingevuld, dat staat op de verkeerde plek’ en dan moest hij weer terug. Er worden nogal eens fouten gemaakt bij het invullen van de rubrieken op een werkgeversverklaring. Dat is bij een loonaangifte veel strakker geregeld. In de praktijk moet iedere werkgeversverklaring gemiddeld 2,5 keer heen en weer voordat hij goed is. Dus voordat een werkgeversverklaring correct is aangeleverd gaan er zomaar 10 dagen doorlooptijd overheen. Een digitaal Verzekeringsbericht downloaden is in een minuut gebeurd. Naast het gemak en de snelheid door de IBL ontvangt de klant direct zekerheid over hoeveel hypotheek hij kan krijgen. Op het moment dat een klant de gegevens heeft aangeleverd bij zijn adviseur kan deze direct uitrekenen wat het inkomen is waar hij in de toetsing van kan uit gaan en wat de maximale hypotheek is op basis van zijn inkomen.”
Bij hoeveel hypotheekaanvragen wordt gebruik gemaakt van IBL?
“Het aantal hypotheekaanvragen met het UWV-Verzekeringsbericht is ten opzichte van vorig jaar ruim verdubbeld. Waar het aantal eind vorig jaar uitkwam op 5.600 hypotheekaanvragen, ligt het nu in totaal op 21.000 aanvragen met een totaalbedrag van ruim 5 miljard euro. Nu steeds meer hypotheekadviseurs bekend raken met IBL en er de voordelen van hebben bemerkt, verwachten wij een flinke stijging. Sommige adviseurs leveren 50 of 60% van hun aanvragen aan met IBL, maar er zijn ook adviseurs die er nog maar net mee beginnen, die experimenteren er alleen nog maar mee. Dus daar is nog veel winst te behalen. Ten tijde van de pilot vorig jaar, kregen wij nog wel eens de klacht van de adviseurs van ‘ja, maar we kunnen alleen maar terecht bij ABN AMRO, ING of Rabobank en we weten nog helemaal niet welke hypotheekverstrekker we aan onze klant gaan adviseren. Dus ja, wat schieten we hier nu mee op?’. Maar dat bezwaar is nu uit de weg, want ze kunnen bijna bij iedereen terecht. Nu zijn de adviseurs aan zet om hiervan ook daadwerkelijk gebruik te maken in het belang van de klant, want ze kunnen op het moment dat de klant aan tafel zit zeggen: ‘we kunnen van dit inkomen uitgaan’. Er is een uniforme set rekenregels afgesproken die door iedereen in de branche is te hanteren, zowel door de adviseur, de hypotheekverstrekker als de consument. Ze komen allemaal op dezelfde hoogte van het toetsinkomen uit. Overigens blijft het voorlopig mogelijk om ook de werkgeversverklaring te gebruiken.”
Voor de consument is het van belang dat de adviseur zich baseert op de juiste gegevens. Daar is de actualiteit echt van belang.
Wat voor belang hebben jullie bij actuele gegevens?
“Wij geven zelf geen hypotheekadvies, wel zetten we ons samen met branchevereniging HDN (Hypotheken Data Netwerk) in voor gestandaardiseerde, snelle en efficiënte processen in de hypotheekbranche. We streven naar optimale informatie-uitwisseling via het beveiligde (communicatie)platform van HDN. Vrijwel alle geldverstrekkers zijn bij HDN aangesloten. Daarom stimuleren wij hypotheekadviseurs om samen met de geldverstrekkers zo veel mogelijk gebruik te maken van IBL. Voor die hypotheekadviseurs en geldverstrekkers zijn actuele en betrouwbare gegevens heel belangrijk. Om een goed advies te kunnen geven en een hypotheek te kunnen verstrekken die een klant kan betalen is het van belang dat je van de juiste én actuele gegevens uit gaat. Een werkgeversverklaring wordt vaak handmatig ingevuld door iemand op de administratie die af en toe zo’n formulier invult en naar beste weten de verschillende rubrieken invult. Je bent veel minder kwetsbaar en afhankelijk van de juistheid van de gegevens indien deze afkomstig zijn van UWV dan bij een werkgeversverklaring. Ook kan het zijn dat iemand net loonsverhoging heeft gekregen, meer is gaan werken of een vaste dienstbetrekking heeft gekregen. Bij dit soort ontwikkelingen kan een werknemer direct voordeel hebben van eerder aangeleverde loonaangiften. Het tegenovergestelde kan natuurlijk ook gebeuren, bijvoorbeeld als iemand minder gaat werken. Het zijn allemaal dingen van belang die wel goed zijn om te weten. Dus als dat nog niet is doorgekomen bij UWV. Dan weten wij dat nog niet.
Hoe werkt IBL in de praktijk?
“De Inkomensbepaling Loondienst (IBL) is een nieuwe methode om het toetsinkomen te berekenen voor mensen in loondienst. De methode bestaat uit 3 stappen. Eerst vraagt de adviseur de klant om het UWV-Verzekeringsbericht te downloaden en deze aan de adviseur te sturen. Daarna bepaalt de adviseur het toetsinkomen met behulp van een online rekentool, baseert hierop zijn advies waarna hij via het HDN platform een hypotheekaanvraag doet bij de geldverstrekker naar keuze en hierbij aangeeft dat hij gebruik wil maken van IBL. De geldverstrekker vraagt daarna de benodigde documentatie, waaronder het Verzekeringsbericht op en de adviseur verstuurt deze via HDN naar de geldverstrekker. Mede op basis van het IBL toetsinkomen stuurt de geldverstrekker bij akkoord een definitief hypotheekaanbod naar de adviseur/klant.”
Hoe weten klanten waar ze hun UWV-verzekeringsbericht kunnen downloaden?
“We hebben gemerkt dat nog niet veel burgers weten dat zij hun dienstverbanden en inkomen zelf kunnen inzien op mijn UWV. Daarom hebben wij een eenvoudige instructie gemaakt zodat de klant zelf het bericht kan downloaden. Natuurlijk speelt de hypotheekadviseur hierbij wel een belangrijke rol. Als een hypotheekadviseur niet tegen de klant zegt: neem je UWV bericht mee, maar als hij nog steeds zegt: neem je werkgeversverklaring mee, dan gaat het niet werken. Dus we hebben er heel veel effort in gestopt om de adviseur de voordelen van IBL in te laten zien. Adviseurs die er al mee hebben gewerkt willen nooit anders meer. Zij merken dat het geven van advies gemakkelijker en betrouwbaarder wordt. De gegevens van UWV zijn veel betrouwbaarder en minder voor misinterpretatie vatbaar dan de gegevens op een werkgeversverklaring. Bovendien levert het zomaar 5 werkdagen tijdwinst op ten opzichte van de oude werkwijze.”
Wat zou je willen zeggen tegen werkgevers die nog niet binnen de gewenste termijn aanleveren?
“Ik zou tegen alle werkgevers willen zeggen dat het kan schelen in hun administratieve kosten als er geen werkgeversverklaringen meer hoeven te worden verstrekt. En voor hun werknemer is van groot belang om te beschikken over actuele inkomensgegevens. Bijvoorbeeld voor zijn hypotheek, maar ook omdat de werknemer dan zelf de regie kan voeren over zijn eigen financiële situatie. Het gaat over meer dan hypotheek, ook over pensioen en andere financiële producten die hij aan moet schaffen. Dan helpt het als hij toegang heeft tot de meest actuele gegevens. Zo voorkom je dat hij een huis aanschaft waar hij juridisch aan vastzit en die boven zijn niveau uitstijgt of waarbij geen rekening is gehouden met zijn totale financiële situatie. Je kunt veel beter uitgaan van wat wel mogelijk is.”
Wat denk je wat actuele en op eenduidige wijze bij de overheid beschikbare gegevens voor burgers in Nederland kan betekenen?
‘’Hoe meer de burger vanuit de overheid zijn data digitaal kan ophalen en op eigen initiatief kan delen met zijn adviseur of bank, hoe eerder een burger weet voor welk bedrag hij een hypotheek kan krijgen, hoe minder mensen bijvoorbeeld het voorbehoud van financiering vanwege tijdsdruk in de huidige woningmarkt weglaten uit een koopcontract. Als een consument al de zekerheid van een hypotheek op zak zou hebben, zou hij minder risico lopen. En geen rare sprongen hoeven uit te halen. Met name voor starters op de arbeidsmarkt kan een recente, extra maand met inkomen doorslaggevend zijn bij de berekening van een hypotheek. Maar dat geldt ook net zo goed voor mensen die net van baan zijn gewisseld. Hoe eerder een consument weet wat hij kan betalen, hoe minder hij in de problemen komt.”
Even hardop dromend: stel dat zulke actuele gegevens als we nu vragen structureel en massaal beschikbaar en eenvoudig met derden deelbaar zouden zijn. Voor alle of bijna alle burgers van Nederland. Wat zou dat kunnen betekenen?
“In een ideale situatie kan iedereen met één druk op de knop al zijn gegevens, die nodig zijn voor het krijgen van een hypotheek, binnenhalen. Of je nu in loondienst bent, een ZZP’er of ondernemer. Alles waarmee de hypotheekadviseur en de geldverstrekker kunnen schakelen. Dus ook gegevens over pensioen, onderpand, BKR-gegevens. Inmiddels kunnen mensen met meerdere banen, of sterk wisselende inkomsten hun gegevens downloaden in het UWV-verzekeringsbericht. Zij hoeven niet meer allerlei verschillende werkgeversverklaringen aan te leveren en dat is al een hele vooruitgang. Voor de klant die al die moeite niet meer hoeft te doen, voor de werkgever, maar ook voor de hypotheekadviseur en geldverstrekker. Maar dat geldt nu nog alleen voor mensen in loondienst, niet voor ZZP’ers en ondernemers. Nu beschikt alleen de Belastingdienst over hun inkomensgegevens. En naast inkomensgegevens beschikt de overheid over nog veel meer gegevens van de burger, waar we in het hypotheekproces graag gebruik van zouden maken. We gaan ervan uit dat dit in de toekomst ook mogelijk wordt.”